In de zomer van 2015 opende graffiti kunstenaar Banksy een attractiepark dat Dismaland (het land van misnoegen) heette. Een van de items was een standbeeld van een grote orca die uit een toiletpot door een hoepel in een plastic kinderbadje springt.
Op het eerste gezicht lijkt dit standbeeld een protest tegen het houden van orca’s in Seaworld. Het standbeeld kan echter ook een bredere betekenis hebben, bijv. een protest zijn tegen het houden van wilde dieren in dierentuinen en circussen, tegen het houden van dieren in kleine, onnatuurlijke hokken en/of tegen het optreden van dieren met ogenschijnlijk onnatuurlijke gedragingen, of gedragingen die vooral uitgekozen lijken te zijn om onze menselijke wensen te bevredigen om geld te verdienen of controle te hebben over de natuur. Al deze aspecten hebben te maken met zorgen omtrent het dierenwelzijn, en alle zorgen zijn op de een of andere manier ontstaan door de wijze waarop we onze economie hebben georganiseerd. Geld is de drijvende kracht die niet alleen het genot brengt van Disneyland en Seaworld, maar die ook de donkere kanten voedt van onze menselijke natuur en samenleving, inclusief armoede, ongelijkheid, onrecht en uitbuiting.
We kunnen de interpretatie van wat dit kunstwerk zou kunnen betekenen ook nog een stap verder zetten. Want de springende orca verbeeldt misschien niet enkel andere orca’s of dieren in het algemeen. Het kan zelfs het grootste deel van de mensheid zelf verbeelden. Wanneer we op die manier naar het standbeeld kijken dan zien we onszelf, vanuit het perspectief van waaruit een deel van de mensheid (degenen die de hoepel vasthouden) het andere deel van de mensheid dingen laat doen (door een hoepel springen vanuit een toiletpot) die in feite vernederend zijn, allemaal ten behoeve van het verdienmodel óf vanwege macht en controle.
De lezer moet zelf besluiten of deze interpretatie ‘past’. Ik denk dat het de moeite waard is om over dit kunstwerk na te denken, juist omdat het meerdere betekenislagen heeft. Je kunt een orca zien en er medelijden mee krijgen of het bewonderen om wat ie allemaal kan; je kunt ook jezelf zien terwijl je de hoepel vasthoudt of er doorheen springt. Dat is aan jou.
Opmerking: Dit is een poging om uit te leggen wat de kunstenaar, d.w.z. Banksy, bedoeld zou kunnen hebben met dit kunstwerk. Het impliceert niets t.a.v hoe ik er persoonlijk over denk. Dat staat hier los van, en is hier ook irrelevant. Ik denk wel dat het de moeite waard is om erover na te denken, al is het alleen maar omdat het potentieel diruptief is.
