Vormen van macht

De president van de VS is vermoedelijk de machtigste man op aarde. Welke vormen van macht zijn er, en wie of wat is het oppermachtigst?

President

Recent werd de 45e president van de Verenigde Staten beëdigd. Dat is misschien wel de machtigste man op aarde. Het is een succesvol ondernemer die erg overtuigd lijkt van zijn eigen gelijk. Hij ontkent bijv. dat de aarde opwarmt door de uitstoot van broeikasgas. En hij pleegt tegenstanders de stuipen op het lijf te jagen, bijv. d.m.v. rechtszaken of Twitter. Hij gebruikt dus verschillende vormen van macht. Maar welke vormen van macht zijn er eigenlijk?

Trias politica

Het ligt misschien voor de hand te beginnen met de 3 vormen van macht waarop onze rechtsstaat gebaseerd is: de wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht. Zeg maar respectievelijk de overheid, rechtbank en politie. Maar dat zijn duidelijk niet de enige vormen van macht waarmee controle uitgeoefend kan worden.

Fysieke macht

De uitvoerende macht heeft de beschikking over fysieke macht. Op institutioneel niveau heb je de politie en het leger; op individueel niveau heb je spierkracht en de beheersing van technische vaardigheden om fysiek te presteren. Buiten de sociale orde werken de krachten der natuur in op de mens. Natuurkrachten kunnen enorm sterk zijn, maar het vergt enige personificatie om er een natuurmacht in te herkennen zoals een machtige vulkaan, leeuw, tsunami of aardbeving.

Andere vormen van macht

Naast de politiek-georiënteerde wetgevende en rechterlijke machten, fysieke macht, en eventueel natuurmacht is er economische macht.  Wie geld heeft kan vaak veel voor elkaar krijgen, zowel goedschiks als kwaadschiks. Daarnaast is er een vorm van macht die we charismatische macht zouden kunnen noemen. Daaronder vallen beroemdheid, maar ook lichaamelijke en geestelijke aantrekkings- en afstotingskracht. Religies genereren ook een vorm van charismatische macht. Tot slot is ook kennis vorm van macht. Inzicht, informatie technologie, wijsheid en morele superioriteit zijn voorbeelden van macht op basis van kennis.

Succes en falen

De miljardair en multinational hebben economische macht i.t.t iemand die bankroet is, zwerver of slaaf. Een president of minister heeft politieke macht tenzij hij/zij door een schandaal moet aftreden of als politiek gevange achter de tralies zit. De paus of een goeroe kunnen charismatische macht hebben, i.t.t. een zwart schaap, melaatse of crimineel. De geleerde hoogleraar en de experts hebben kennis-georiënteerde macht, i.t.t. de analfabeet  en de geestelijk gehandicapte. Een generaal en korpschef hebben fysieke macht, i.t.t. een gevangene of slaaf.

Welke vorm van macht is het machtigste?

De politieke leiders zijn vaak minder machtig dan de economische grootmachten van deze tijd, de multinationals. Ik ken op dit moment ook geen kennis-gelateerde macht of charismatische leider, zoals Hitler, Ghandi of Mandela, die machtiger zou kunnen zijn dan de economische macht in deze wereld. Het Amerikaanse leger heeft de grootste fysieke macht, mits de natuurmachten buiten beschouwing blijven.

President

De president van de VS is zeker één van de machtigste mannen op aarde. Het is een rijke zakenman met veel politieke macht over één van de grootste economieën ter wereld. En hij is bovendien opperbevelhebber van het machtigste leger. Dat is een hoge waardering op drie van de vijf of zes vormen van macht. Een natuurmacht is de president natuurlijk niet. Zijn charisma is vooralsnog betrekkelijk, d.w.z. positief voor de één en negatief voor de ander, en ook op zijn kennis en wijsheid valt het nodige af te dingen. Maar vooral de laatste, zo lijkt steeds duidelijker te worden, is een ondergeschikte vorm van macht.